Tweet
Ayodhya Kaanda - Sarga 119
In this final Sarga of Ayōdhyā Kāṇḍa, Anasūyā asks Seetā to put on the clothes, ornaments and garlands she gave. Seetā obliges her and offers Praṇāma to her. Rāma and Lakshmaṇa are happy seeing her thus honored by Anasūyā.
Rāma stays for the night there and then proceeds onwards, along with Seetā and Lakshmaṇa, after receiving blessings and words of caution from the Ṛshis.
2.119.1 அநஸூயா து தர்மஜ்ஞா
ஸ்ருத்வா தாம் மஹதீம் கதாம் ।
பர்யஷ்வஜத பாஹுப்யாம்
ஸிரஸ்யாக்ராய மைதிலீம் ॥
anasūyā tu dharmajñā
ṡrutvā tāṃ mahatīṃ kathām ।
paryaṣvajata bāhubhyāṃ
ṡirasyāghrāya maithilīm ॥
Having heard the great tale,
Anasūyā, the Dharmajña, embraced
the princess of Mithilā with her arms
and smelled her head.
2.119.2-3a வ்யக்தாக்ஷரபதம் சித்ரம்
பாஷிதம் மதுரம் த்வயா ।
யதா ஸ்வயம்வரம் வ்ருத்தம்
தத்ஸர்வம் ஹி ஸ்ருதம் மயா ।
ரமேऽஹம் கதயா தே து
த்ருடம் மதுரபாஷிணி ॥
vyaktākṣarapadaṃ citraṃ
bhāṣitaṃ madhuraṃ tvayā ।
yathā svayaṃvaraṃ vṛttaṃ
tatsarvaṃ hi ṡrutaṃ mayā ।
ramē'haṃ kathayā tē tu
dṛḍhaṃ madhurabhāṣiṇi ॥
I am extremely pleased hearing this
wonderful story in all detail, including the Swayamvara,
narrated by you in sweet and animated voice
with every word and syllable as clear as it could be.
2.119.3b-4 ரவிரஸ்தங்கதஸ்ஸ்ரீமாந்
உபோஹ்ய ரஜநீம் ஸிவாம் ॥
திவஸம் ப்ரதிகீர்ணாநாம்
ஆஹாரார்தம் பதத்ரிணாம் ।
ஸந்த்யாகாலே நிலீநாநாம்
நித்ரார்தம் ஸ்ரூயதே த்வநி: ॥
ravirastaṅgataṡṡrīmān
upōhya rajanīṃ ṡivām ॥
divasaṃ pratikīrṇānām
āhārārthaṃ patatriṇām ।
sandhyākālē nilīnānāṃ
nidrārthaṃ ṡrūyatē dhvaniḥ ॥
The glorious sun has set now,
having ushered in the auspicious night.
The chattering of birds which have roamed
far and wide all day long seeking their food,
is heard as they subside into slumber.
2.119.5 ஏதே சாப்யபிஷேகார்த்ரா
முநய: கலஸோத்யதா: ।
ஸஹிதா உபவர்தந்தே
ஸலிலாப்லுதவல்கலா: ॥
ētē cāpyabhiṣēkārdrā
munayaḥ kalaṡōdyatāḥ ।
sahitā upavartantē
salilāplutavalkalāḥ ॥
The Munis too are returning, in groups,
after taking bath (in the river)
with wet bodies, holding their Kalaṡas up,
their robes of bark dripping.
2.119.6 ருஷீணாமக்நிஹோத்ரேஷு
ஹுதேஷு விதிபூர்வகம் ।
கபோதாங்காருணோ தூமோ
த்ருஸ்யதே பவநோத்தத: ॥
ṛṣīṇāmagnihōtrēṣu
hutēṣu vidhipūrvakam ।
kapōtāṅgāruṇō dhūmō
dṛṡyatē pavanōddhataḥ ॥
Smoke, in the color of pigeon feathers,
wafted by the wind can be seen,
rising from the sacred fires
as Ṛshis offer oblations in it.
2.119.7 அல்பபர்ணா ஹி தரவோ
கநீபூதாஸ்ஸமந்தத: ।
விப்ரக்ருஷ்டேந்த்ரியே தேஸே
ந ப்ரகாஸந்தி வை திஸ: ॥
alpaparṇā hi taravō
ghanībhūtāssamantataḥ ।
viprakṛṣṭēndriyē dēṡē
na prakāṡanti vai diṡaḥ ॥
Even trees with scanty leaves
feel dense all around fooling the senses,
as the four quarters have lost their
brightness (with the sun setting).
2.119.8 ரஜநீசரஸத்த்வாநி
ப்ரசரந்தி ஸமந்தத: ।
தபோவநம்ருகா ஹ்யேதே
வேதிதீர்தேஷு ஸேரதே ॥
rajanīcarasattvāni
pracaranti samantataḥ ।
tapōvanamṛgā hyētē
vēditīrthēṣu ṡēratē ॥
Nocturnal animals are on the prowl everywhere.
The animals of the Tapōvana are resting
by the Vēdikas and waterfronts.
2.119.9 ஸம்ப்ரவ்ருத்தாநிஸா ஸீதே
நக்ஷத்ரஸமலங்க்ருதா ।
ஜ்யோத்ஸ்நாப்ராவரணஸ்சந்த்ரோ
த்ருஸ்யதேऽப்யுதிதோऽம்பரே ॥
sampravṛttāniṡā sītē
nakṣatrasamalaṅkṛtā ।
jyōtsnāprāvaraṇaṡcandrō
dṛṡyatē'bhyuditō'mbarē ॥
O Seetā, the night has descended now
adorned with the constellations of stars.
Moon, with his mantle of moonlight,
is seen to rise in the sky.
2.119.10 கம்யதாமநுஜாநாமி
ராமஸ்யாநுசரீ பவ ।
கதாயந்த்யா ஹி மதுரம்
த்வயாऽஹம் பரிதோஷிதா ॥
gamyatāmanujānāmi
rāmasyānucarī bhava ।
kathāyantyā hi madhuraṃ
tvayā'haṃ paritōṣitā ॥
I shall let you go now. Please join Rāma.
I am very happy listening to the
sweet stories you have recounted.
2.119.11 அலங்குரு ச தாவத்த்வம்
ப்ரத்யக்ஷம் மம மைதிலி ।
ப்ரீதிம் ஜநய மே வத்ஸே
திவ்யாலங்காரஸோபிதா ॥
alaṅkuru ca tāvattvaṃ
pratyakṣaṃ mama maithili ।
prītiṃ janaya mē vatsē
divyālaṅkāraṡōbhitā ॥
O princess of Mithilā, would you please
adorn yourself with all these here!
My dear child, give me the pleasure of seeing
you radiate with the splendid make up.
2.119.12 ஸா ததா ஸமலங்க்ருத்ய
ஸீதா ஸுரஸுதோபமா ।
ப்ரணம்ய ஸிரஸா தஸ்யை
ராமம் த்வபிமுகீ யயௌ ॥
sā tathā samalaṅkṛtya
sītā surasutōpamā ।
praṇamya ṡirasā tasyai
rāmaṃ tvabhimukhī yayau ॥
Then, she, Seetā, adorning herself well
and looking like an offspring of Dēvas,
bowed her head and offered Pramānas to her (Anasūyā).
Then she went towards Rāma.
2.11.9.13 ததா து பூஷிதாம் ஸீதாம்
ததர்ஸ வததாம் வர: ।
ராகவ: ப்ரீதிதாநேந
தபஸ்விந்யா ஜஹர்ஷ ச ॥
tathā tu bhūṣitāṃ sītāṃ
dadarṡa vadatāṃ varaḥ ।
rāghavaḥ prītidānēna
tapasvinyā jaharṣa ca ॥
Rāghava, the best among men of eloquence,
saw Seetā who was thus adorned and
enjoyed the gifts given
out of love by the Tapasvini.
2.119.14 ந்யவேதயத்ததஸ்ஸர்வம்
ஸீதா ராமாய மைதிலீ ।
ப்ரீதிதாநம் தபஸ்விந்யா
வஸநாபரணஸ்ரஜம் ॥
nyavēdayattatassarvaṃ
sītā rāmāya maithilī ।
prītidānaṃ tapasvinyā
vasanābharaṇasrajam ॥
Seetā, the princess of Mithilā,
then showed Rāma all the
dresses, ornaments and garlands
given by the Tapasvini in all affection.
2.119.15 ப்ரஹ்ருஷ்டஸ்த்வபவத்ராமோ
லக்ஷ்மணஸ்ச மஹாரத: ।
மைதில்யாஸ்ஸத்க்ரியாம் த்ருஷ்ட்வா
மாநுஷேஷு ஸுதுர்லபாம் ॥
prahṛṣṭastvabhavadrāmō
lakṣmaṇaṡca mahārathaḥ ।
maithilyāssatkriyāṃ dṛṣṭvā
mānuṣēṣu sudurlabhām ॥
Rāma and also Lakshmaṇa, the great charioter,
felt very happy seeing the honor
received by the princess of Mithilā,
a very difficult achievement for
any ordinary human being.
2.119.16 ததஸ்தாம் ஸர்வரீம் ப்ரீத:
புண்யாம் ஸஸிநிபாநந: ।
அர்சிதஸ்தாபஸைஸ்ஸித்தை:
உவாஸ ரகுநந்தந: ॥
tatastāṃ ṡarvarīṃ prītaḥ
puṇyāṃ ṡaṡinibhānanaḥ ।
arcitastāpasaissiddhaiḥ
uvāsa raghunandanaḥ ॥
The delight of Raghus,
his face glowing like the moon,
stayed back there for the night
receiving hospitality from the
Tapasvis and Siddhas.
2.119.17 தஸ்யாம் ராத்ர்யாம் வ்யதீதாயாம்
அபிஷிச்ய ஹுதாக்நிகாந் ।
ஆப்ருச்சேதாம் நரவ்யாக்ரௌ
தாபஸாந்வநகோசராந் ॥
tasyāṃ rātryāṃ vyatītāyām
abhiṣicya hutāgnikān ।
āpṛcchētāṃ naravyāghrau
tāpasānvanagōcarān ॥
After the night passed,
those tigers among men took bath and
took leave of the Vana-dwelling Tapasvis,
who had just completed their Hōmas.
2.119.18 தாவூசுஸ்தே வநசரா:
தாபஸா தர்மசாரிண: ।
வநஸ்ய தஸ்ய ஸஞ்சாரம்
ராக்ஷஸைஸ்ஸமபிப்லுதம் ॥
tāvūcustē vanacarāḥ
tāpasā dharmacāriṇaḥ ।
vanasya tasya sañcāraṃ
rākṣasaissamabhiplutam ॥
The Vana-dwelling Tapasvis, who followed Dharma,
warned both of them that movement in the Vana
could be full of dangers from Rākshasas.
2.119.19 ரக்ஷாம்ஸி புருஷாதாநி
நாநாரூபாணி ராகவ ।
வஸந்த்யஸ்மிந்மஹாரண்யே
வ்யாலாஸ்ச ருதிராஸநா: ॥
rakṣāṃsi puruṣādāni
nānārūpāṇi rāghava ।
vasantyasminmahāraṇyē
vyālāṡca rudhirāṡanāḥ ॥
O Rāghava! Rākshasas of many forms who eat humans
and many wild beasts that suck blood
live in this dense forest.
2.119.20 உச்சிஷ்டம் வா ப்ரமத்தம் வா
தாபஸம் தர்மசாரிணம் ।
அதந்த்யஸ்மிந்மஹாரண்யே
தாந்நிவாரய ராகவ ॥
ucchiṣṭaṃ vā pramattaṃ vā
tāpasaṃ dharmacāriṇam ।
adantyasminmahāraṇyē
tānnivāraya rāghava ॥
They eat the Tapasvis who follow Dharma,
whenever they are not vigilant or
whenever they do not clean themselves after taking food.
May you be aware!
2.119.21 ஏஷ பந்தா மஹர்ஷீணாம்
பலாந்யாஹரதாம் வநே ।
அநேந து வநம் துர்கம்
கந்தும் ராகவ தே க்ஷமம் ॥
ēṣa panthā maharṣīṇāṃ
phalānyāharatāṃ vanē ।
anēna tu vanaṃ durgaṃ
gantuṃ rāghava tē kṣamam ॥
This route, used by Maharshis to gather fruit,
would be the best for you, in this dense Vana.
2.119.22 இதீவ தை: ப்ராஞ்ஜலிபிஸ்தபஸ்விபி-
ர்த்விஜை: க்ருதஸ்வஸ்த்யயந: பரந்தப: ।
வநம் ஸபார்ய: ப்ரவிவேஸ ராகவ-
ஸ்ஸலக்ஷ்மணஸ்ஸூர்ய இவாப்ரமண்டலம் ॥
itīva taiḥ prāñjalibhistapasvibhi-
rdvijaiḥ kṛtasvastyayanaḥ parantapaḥ ।
vanaṃ sabhāryaḥ pravivēṡa rāghava-
ssalakṣmaṇassūrya ivābhramaṇḍalam ॥
Thus, with the Brāhmaṇas, the Tapasvis blessing,
with palms joined in reverence,
Rāghava, the scorcher of foes,
entered the Vana like the sun over a cloudy sky,
along with his wife and Lakshmaṇa.
இத்யார்ஷே ஸ்ரீமத்ராமாயணே
ஸ்ரீமத்வால்மீகீய ஆதிகாவ்யே
சதுர்விம்ஸத்ஸஹஸ்ரிகாயாம் ஸம்ஹிதயாம்
ஸ்ரீமதயோத்யாகாண்டே
ஏகோநவிம்ஸத்யுத்தரஸததமஸ்ஸர்க: ॥
ityārṣē ṡrīmadrāmāyaṇē
ṡrīmadvālmīkīya ādikāvyē
caturviṃṡatsahasrikāyāṃ saṃhitayāṃ
ṡrīmadayōdhyākāṇḍē
ēkōnaviṃṡatyuttaraṡatatamassargaḥ ॥
Thus concludes the one hundred and nineteenth Sarga
in Ayōdhyā Kāṇḍa of the glorious Rāmāyaṇa,
the first ever poem of humankind,
consisting of twenty four thousand Ṡlōkas,
composed by Vālmeeki.
You have completed reading 6552 Ṡlōkas out of ~24,000 Ṡlōkas of Vālmeeki Rāmāyaṇa.
Meaning, notes and commentary by: Krishna Sharma.